Jelle Reumer: IJsbloemen

Eind volgende week wordt een pathologische klimaatontkenner ingezworen tot bevriend staatshoofd. En ja hoor, alsof de duvel ermee speelt, gaat het dan bij ons knappend vriezen. Niks ‘global warming’. De weervoorspellers voorspellen misschien wel 10 graden vorst. De vaseline kan van onze schaatsen geveegd, de oorwarmers opgezocht en in Friesland krijgen ze alweer jeuk. De Elfstedenjeuk. Het is iets uit de vorige eeuw geworden, antiek cultureel erfgoed - en Friezen die nog op een Elfstedentocht rekenen, lijken tot een uitstervend ras te behoren, zoiets als Papoea’s met peniskokers of Habsburgse troonpretendenten. Nee, het wintert niet meer. Maar wie weet komt het met het kakelverse bevriende staatshoofd allemaal weer in orde.

Vroeger, toen ik nog jong was, stond ik ’s morgens op uit mijn bed en kon vervolgens niet naar buiten kijken omdat het raam van mijn slaapkamertje helemaal zat dichtgegroeid met ijsbloemen. Het kozijn bevatte namelijk gewoon enkel glas, kent u dat nog? En het huis werd verwarmd met hier en daar een gasgevelkacheltje. Van die grijze dingen met een rooster ervoor, een druk- en een draaiknop, een waakvlammetje en een pijp naar buiten. We hadden trouwens ook nog een kolenkachel, in de woonkamer, waar anthraciet in werd verstookt. Fijne warmte was dat. Daar ontstond wel een hoop vochtigheid bij, want bij de verbranding van steenkool komt behalve CO2 ook water vrij. Bovendien werd vroeger ook de was in huis gedroogd, zeker als het vroor. Alle onderbroeken en hemden, van die witte hemdjes zonder mouwen die mijn vader plechtstatig ‘een interlockje’ placht te noemen, hingen op een Tomado-wasrek voor de kachel. Bijgevolg was het in huis drijfnat, en groeiden ’s nachts de ijsbloemen op de ruiten.

Maar toen kwamen er kort na elkaar allemaal rampen voor de ijsbloem. De oliecrisis, Joop den Uyl en de nationale kierenjacht, de aanleg van centrale verwarming, de uitvinding van dubbel glas, de opwarming van de aarde. We hebben nu geen gaskachels en kolenhaard meer, maar CV met een HR-combiketel volgens de modernste normen en geïnstalleerd in een huis met een energielabel. Er komt geen molecuul waterdamp meer in huis terecht. En de was drogen we ook niet meer op een rekje voor de kachel. Binnen is het dus kurkdroog. Het is een keer gemeten door een wanhopige pianostemmer: 29% luchtvochtigheid was het slechts. Zelfs onze cactus staat ’s winters van de droogte te verpieteren. En buiten vriest het nog maar af en toe, een heel klein beetje. In Friesland staren ze winter na winter moedeloos naar de golven op de Bonkevaart.

En ondertussen is de ijsbloem verdwenen. Dankzij de moderne techniek. Dankzij de global warming. Dankzij het verplichte energielabel. De ijsbloem zou moeten worden opgenomen op de Rode Lijst van bedreigde flora, samen met het maanvarentje, het bleekgeel blaasjeskruid, de rode dophei en nog zo’n vijfhonderd andere soorten. Als u er een ziet, maak een foto voor het te laat is. Volgende week is er een kleine kans. Want dan gaat het vriezen, vrijdag op de trappen van het Capitool en daarna in het Witte Huis.